دربارهی کتاب
در سير تاريخي «انديشه امروز ايران» و انتشار انتقادي متون، رساله حقوق اساسي يا اصول مشروطيت يکي از رسالاتي است که در تاريخ قانون خواهي ايرانيان و مشروطهطلبان از جايگاه خاصي برخوردار است؛ منصور السلطنه عدل که خود دانشآموختهي حقوق در اروپا و متصدي چندين مقام قضايي بوده، در اين رساله اصول پايهاي و اوليهي مشروطيت را با موادي از قانون اساسي تازهتأسيس ايران تطبيق داده و متني قابل توجه بهوجود آورده است.
رويداد مشروطيت با تمامي خواستهها و کنشها، در صدد ايجاد نظام حقوقي نويني بوده که در آن حق طبيعي انسانها به رسميت شناخته شود، امور قضايي انتظام گيرد، قواعد و قوانيني عرفي و موضوعه پايهي محاکم و قضاوت قرار داده شود؛ تاسيس پارلمان و تدوين قانون اساسي در گسست از حقوق سنتي و راهسپاري به دادگستري مدرن که حوزهي شخصي را به رسميت ميشناخت و حوزهي عمومي را منتظم ميکرد، شکل گرفت و ايرانزمين به زمرهي ممالک داراي قانون و کنستيتوسيون وارد شد. سير قانونخواهي که پيش از استقرار مشروطيت و با تاسي به ترقي جوامع انساني در ميان برخي از فرهيختگان ايراني آغاز شده بود، در زمينههاي اجرايي به برپايي مجلس شوراي ملي منجر شد و در عرصههاي نظري، ادبيات حقوقي را به زبان فارسي و ذهنيت ايرانيان وارد ساخت؛ رسالههايي از ملکمخان ناظمالدوله، مستشارالدولهي تبريزي، پيشنويس نخستين قانون اساسي ايران در زمان ناصرالدين شاه و تا?ملاتي که ديگر مدرنانديشان در حقوق جديد داشتند.
مصطفي عدل در سال 1329 خورشيدي به بيماري سرطان در گذشت. اين صاحب قلم با تصويب قانون مدني ايران، شرحي از قانون مزبور تهيه و انتشار داد. کتاب حقوق اساسي يا اصول مشروطيت علاوه بر تدريس در دانشگاه مورد استفادهي قضات دادگستري نيز بود. اين کتاب نزديک به نيم قرن کتاب مزبور از بهترين منابع حقوق مدني ايران بوده است