درباره‌ی کتاب
درباره کتاب جستارهايي پيرامون درياي خزر اثر الهه كولايي - شيوا علي‌زاده:
درياي خزر را نمي‌توان از تاريخ و جغرافياي ايران و سرنوشت ايرانيان در گذر زمان جدا کرد. زندگي مردم بخش‌هايي از سرزمين ايران از ديرباز پيوند تنگاتنگي با اين پهنه آبي داشته است. خزر هنوز هم براي ايران کانون فرصت‌ها و تهديدهاي گوناگون به‌شمار مي‌رود.
فروپاشي اتحاد شوروي، تحقق منافع ايران را آسان‌تر نکرد. کشورهاي تازه‌استقلال‌يافته ساحلي، براي منابع درآمد مناسب بي‌قرار بودند. قطع يارانه‌هاي مسکو همه آنها را فلج کرده بود. هر سه کشور قزاقستان، ترکمنستان و جمهوري آذربايجان به دليل دشواري‌هاي اقتصادي و نيازهاي فوري‌شان، براي بهره‌برداري از منابع انرژي و دعوت از سرمايه‌گذاران خارجي، منتظر تعيين تکليف رژيم حقوقي نماندند.
با توجه به اهميت زيست محيطي، اقتصادي و امنيتي درياي خزر براي ايران، بي‌اعتنايي به تحولات پيچيده اين منطقه، گزينه‌اي عقلاني نيست. به منظور رويارويي با هر چه که به منافع و اهداف کشور در اين حوزه آسيب مي‌زند، نهادهاي تأثيرگذار بر تصميم‌هاي سياست خارجي بايد همه فعاليت‌هاي کشورهاي ساحلي و گفته‌هاي مقام هاي مسئول آنها را در مورد مسائل مربوط به اين پهنه آبي به دقت دنبال کنند و از هدف‌ها و فعاليت‌هاي قدرت‌هاي منطقه‌اي و ورامنطقه‌اي در اين حوزه به خوبي آگاه باشند.
کتاب پيش‌رو در دو بهره تنظيم شده است: محيط زيست و رژيم حقوقي. بهره اول کتاب دو مقاله در مورد محيط زيست درياي خزر را در بر دارد. اولين مقاله بهره نخست به تهديدهاي زيست محيطي در درياي خزر و نقش «کنوانسيون چارچوبي حفاظت از محيط زيست درياي خزر» در رويارويي با آنها پرداخته شده است. کنوانسيون محيط زيست درياي خزر که در تهران امضا شده است، مي‌تواند ابزار حقوقي مؤثري براي مبارزه با آلودگي دريا باشد.
دومين مقاله اين بهره، به شيوه توصيفي- تحليلي، جايگاه حکمراني خوب در مديريت يکپارچه سواحل درياي خزر و تأثير آن بر کاهش مشکلات زيست محيطي اين درياچه را بررسي مي‌کند.
در سومين مقاله اين کتاب به مسائل جمهوري آذربايجان در درياي خزر پرداخته شده است. منابع نفت و گاز اين جمهوري، پيشينه بهره‌برداري از اين منابع در دوران روسيه تزاري و اتحاد شوروي، چگونگي توسعه ميدان‌هاي نفتي پس از استقلال، قراردادهاي متعدد با شرکت‌هاي غربي، خطوط انتقال انرژي کنوني و در حال ساخت، رويکرد جمهوري آذربايجان در مورد رژيم حقوقي خزر و روابط اين کشور با همسايگان خزري، مباحث مطرح شده در اين نوشتار است.
در چهارمين مقاله با عنوان «ايران و درياي خزر»، آماري از ذخاير انرژي اين درياچه و برآورد موجود در بخش‌هاي ايراني آن ارائه شده است.
در مقاله بعد، ابتدا تاريخ طبيعي، اسامي و حوزه‌هاي آبي خزر، سپس جغرافياي طبيعي و انساني ترکمنستان، منابع انرژي، ميزان توليد و مسيرهاي انتقال نفت و گاز بررسي شده است
فدراسيون روسيه و درياي خزر، موضوع ششمين مقاله است. ديدگاه روسيه در مورد رژيم حقوقي درياي خزر، منابع نفت و گاز روسيه، شبکه خط لوله‌هاي داخلي و صادراتي و روابط اين کشور با ديگر کشورهاي ساحلي، عناوين فرعي اين نوشتار است.
اين کتاب با پژوهش و مطالعه گروهي از دانشجويان دوره دکتري مطالعات منطقه‌اي دانشگاه تهران که در گرايش آسياي مرکري و قفقاز تحصيل مي کنند، تاليف و تدوين شده است. هدف از انجام اين مطالعات تکميل پژوهش هاي ارائه شده در کتاب "درياي خزر، چالش ها و چشم اندازها" با تمرکز بر رفتارها و سياست هاي هر يک از کشورهاي ساحلي بوده است.
این اثر توسط انتشارات وزارت امور خارجه منتشر شده است و می توانید اين كتاب و ساير كتاب‌هاي علوم سياسي را از طریق خرید آنلاین از سایت فروش اینترنتی انتشارات آگاه سفارش دهید.
