درباره‌ی کتاب
دانشجويان ايراني هنگام شرکت در آزمونهاي دانشگاهي علوم اجتماعي بهويژه تاريخ و علوم سياسي، معمولا با معضلي بزرگ مواجه ميشوند: برخي کتابهايي که به عنوان منبع امتحان خواندهاند، حاوي جهتگيريهاي ايدئولوژيک هستند و با وجود اينکه مطالب زياد و بعضا ذي قيمتي به دانشجو ميآموزند، شرکتکنندگان آزمونها را هنگام پاسخ دادن به پرسشها سر دو راهي قرار ميدهند. اين وضع در مورد مقاطع حساس تاريخي و سياسي بيشتر ديده ميشود.
برخي نمونهها عبارتند از: چند دستگيهاي دوران مشروطهخواهي و تحولات پس از آنکه به فروپاشي سلسله قاجار و روي کار آمدن سلسله پهلوي انجاميد، ماجراي کشف حجاب، علت اشغال ايران در شهريور 20، تقابل گروههاي سهگانه مذهبي و مارکسيست و مليگرا در دهه 20، ريشههاي اختلاف دکتر محمد مصدق و آيتالله ابوالقاسم کاشاني، تاثير اين اختلاف بر شکلگيري کودتاي 28 مرداد، اصلاحات ارضي و موضع روحانيت، برنامههاي عمراني شاه و تاثير آن بر فروپاشي رژيم پهلوي و نظاير اينها. اينگونه مسائل نوعا خصلت دوگانه تاريخي- سياسي دارند و لاجرم «مورد داوري قرار ميگيرند» و همين داوري که ظاهرا از آن گريزي نيست، پرسشهاي آزمونها را دووجهي ميکند و بعضا پرسشها داراي گزينههايي هستند که ممکن است بيش از يکي از آنها درست باشد. دانشجويي که تاريخ سياسي را به يکي از روايتهاي صادق زيبا کلام، جلالالدين مدني، يرواند آبراهاميان و عليرضا ازغندي خوانده باشد، لاجرم گزينه مورد نظرِ همان روايت را درست ميانگارد و چه بسا منظور طراح سوال چيز ديگري باشد.
اين وضع در مورد حوزههاي ديگر علوم سياسي و روابط بين‌الملل، شکل تلطيف شدهتري دارد و موارد اختلافي کمتر است؛ اما در همين بخشهاي کم مرافعه نيز اختلافهايي جدي ميان صاحبنظران وجود دارد. مثلا در حوزه فلسفه سياست، يکي افلاطون را نمونه اعلاي فضيلت سياسي و مبدع نظرياتي درباب جامعه عادلانه ميانگارد و ديگري او را خيال پردازي ميداند که بنيانهاي توتاليتاريانيسم را ريخته و توجيه گر قدرتِ بيحصر حاکمان است. در حوزه روابط بين‌الملل نيز نويسنده و محققي، فروپاشي اتحاد شوروي را نتيجه ستيزه اين رژيم با جهان آزاد و اعمال ديکتاتوري ميداند، ديگري فروپاشي را به دسيسه امپرياليسم آمريکا نسبت ميدهد و سومي فقدان ايمان مذهبي را عامل اين فروپاشي ميداند.
نظريات تکنيکي و علمي مانند نظريههاي سياسي و روابط بين‌الملل کمتر به اين بليه دچارند، اما در اين موارد هم نقدهاي درون متني برخي مولفان ايراني بر آراء و نظريات موجب گسستگي مطالعه کتابها ميشود.
علاوه بر اين موارد محتوايي، دانشجويان ايراني به لحاظ شکلي هم با مضيقه کتاب مواجهاند. بخشهاي زيادي از درسنامهها تکراري و مشابه کتابهاي ديگر است و دانشجويان با خواندن آنها اطلاعات تازه زيادي به دست نمي آورند.
انتشارات دنياي اقتصاد با عنايت به اين مشکلات و مضيقههاي دانشجويان ايراني، سفارش تأليف کتاب «آموزش سياسي» را داد. ويژگي اصلي اين کتاب دو جلدي اين است که امهات مسائلي را که دانشجويان ايراني در دوران کارشناسي علوم سياسي ميآموزند، بهعلاوه مطالب افزوده‌اي که در آزمونهاي کارشناسي ارشد و دکتري، پرسيده ميشوند، در بر ميگيرد.
در تأليف اين کتاب همچنين تلاش شده است، مباحث فارغ از آرايههاي ايدئولوژيک و صرفا بر اساس مشهورات علمي و تواتر موضوع نزد عالمان سياسي، گرد آوري شود. ممکن است اين کتاب همه نيازهاي داوطلبان شرکت در آزمونهاي کارشناسي ارشد و دکتري را بر آورده نکند؛ اما با حدي از اطمينان ميتوان گفت کمتر مساله مهمي در کتابهاي علوم سياسي و روابط بين‌الملل رايج در ايران هست که در اين کتاب نتوان يافت. به علاوه کتاب بهگونهاي تدوين شده است که براي کساني که مي‌خواهند به تازگي وارد رشته علوم سياسي شوند، يا با آن آشنايي کلي پيدا کنند، مفيد باشد.
