محمد ابراهیم باستانی‌پاریزی مورخ، نویسنده، شاعر و استاد تاریخ دانشگاه تهران، در ۳ دی ۱۳۰۴ ش، در روستای پاریزِ کرمان به دنیا آمد. دوره‌ی دبستان را در دبستان پاریز و دبیرستان را در مدرسه‌ی بدر سیرجان گذراند و دو سال بعد ترک تحصیل کرد.
در این سال‌ها روزنامه‌ای به نام باستان و مجله‌ای به نام ندای پاریز را به صورت دست‌نویس منتشر می‌کرد. نامه‌ها، اشعار، داستان‌های سفر، و شرح زندگانی پیغمبر دزدان را در سال‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۲۱ش در پاریز گردآوری کرد و در سال ۱۳۲۴ش منتشر کرد. دانش‌سرای مقدماتی را در سال ۱۳۲۵ش به پایان رساند، سپس در رشته‌ی دبیری تاریخ در دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد.
باستانی پاریزی در دوره‌ی دانشجویی در مجله‌ها و روزنامه‌های آن زمان اشعار و مقالاتی منتشر می‌کرد. در سال ۱۳۳۰ ش، به کرمان بازگشت. سه سال دبیر و سه سال مدیر دبیرستان بهمنیار بود.
در سال‌های ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۲ ش در رشته‌ی دکترای تاریخ در دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد، پس از پایان تحصیل در گروه تاریخ دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تهران استخدام شد. در دهه‌ی ۱۳۴۰ ش، ضمن تدریس در دانشگاه، تعداد قابل توجهی مقاله‌ی ادبی و تاریخی نوشت. اصول حکمت آتن، نوشته ارسطو، را ترجمه کرد و مقدمه ای مفصل درباره زندگی میرزا‌حسن‌خان مشیرالدوله پیرنیا برای درج در آغاز کتاب او، با عنوان تاریخ باستان ایران، نوشت. این مقدمه، چند سال بعد، تکمیل و زمینه ساز تأليف کتاب تلاش آزادی و برنده جایزه یونسکو شد. در سال ۱۳۴۹ش، برای فرصت مطالعاتی، به پاریس رفت.
برخی از مقاله‌های مفصل ایشان مقدمه‌هایی است که در آغاز کتاب‌های دیگران و به سنت مقدمه‌نویسی استادان هم‌زمان خود نوشته است و بسیاری نیز از آنجا که مفصل بودند، طی چند شماره از یک نشریه منتشر، و در نهایت به کتابی مفصل، تبدیل شدند. او داستان سفرهای سی‌و‌پنج‌ساله‌اش را «در حکم پا گذاشتن از عالم قرون وسطی به عصر اتم» می‌داند که «نوشتن را از پای لاله و پیه‌سوز» آغاز کرد و در روشنایی برق ادامه داد. ایشان در سال ۱۳۸۷ ش در دانشگاه تهران بازنشسته شد، اما همچنان همکاری خود را با دانشگاه ادامه می داد و سرانجام در ۵ فروردین ۱۳۹۳ ش در تهران درگذشت.
