مؤسسه‌ی‌انتشارات‌آگاه

به گزارش خبرنگار مهر، «سوسیالیسم چیست؟» پرسشِ اصلیِ کتابی‌ست به قلم مایکل نیومن که در مجموعه‌ی «درآمدهای بسیار کوتاه» انتشارات آکسفورد منتشر شده و در ایران با ترجمه‌ی حمیدرضا مصیبی و به‌همت نشر آگه به بازار کتاب راه یافته است. نویسنده، ضمن طرح این پرسش، در سرتاسر کتاب کوشیده تا ایده‌ی سوسیالیسم را در بستری مدرن برای مخاطبان امروزی توضیح دهد و این نکته را روشن کند که سوسیالیسم نه نوعی ایدئولوژیِ منسوخ که آموزه‌ای متنوع بوده و هست که در سِیر تحول تاریخی‌اش،‌ بنا به موقعیت و شرایط سیاسی و اجتماعی، اشکال گوناگونی به خود گرفته است. او در مقدمه‌ی کتاب این تنوع را چنین توضیح می‌دهد:

«سوسیالیسم هم مرکزگرا بوده و هم محلی‌نگر؛ هم از بالا برنامه‌ریزی شده و هم از پایین ساخته شده؛ هم نظرورزانه و هم عمل‌گرایانه؛ هم انقلابی هم اصلاح‌طلب؛ هم ضددولت و هم دولت‌گرا؛ هم انترناسیونال و بین‌الملل‌گرا و هم ملی‌گرا؛ هم از احزاب سیاسی استفاده کرده و هم از آنان اجتناب کرده؛ هم نتیجه‌ی اتحادیه‌گرایی است و هم از آن مستقل است؛ هم خصیصه‌ی کشورهای صنعتی ثروت‌مند است و هم خصیصه‌ی جوامع دهقانیِ فقیر؛ هم اعمال‌کننده‌ی تبعیض جنسیتی و هم طرف‌دار حقوق زنان؛‌هم متعهد به رشد مقاوم و هم متعهد به حفاظت از محیط‌زیست».

چاره‌ای که نیومن برای آشنایی با چنین پدیده‌ی متضاد و متغیری اندیشیده این است که، به‌جای آن‌که صرفاً تاریخچه‌ای از عقاید سوسیالیستی بنویسد، برخی جنبه‌های سوسیالیسم را با ژرفایی بیش از معمول بررسی کند. او نخست سهم سنت‌های مختلف سوسیالیسم را در دوره‌ی میان اوایل قرن نوزدهم تا پس از جنگ جهانی اول مرور می‌کند و بعد با تمرکز بر دو تجربه‌ی متفاوتِ کوبا و سوئد به سراغ تضاد میان کمونیسم و سوسیال‌دموکراسی می‌رود تا رابطه‌ی میان سوسیالیسم و مفاهیمی چون دموکراسی، آزادی و برابری را روشن‌تر کند و به سنجشِ تلاش‌های عملی برای به بار نشاندنِ سوسیالیسم بپردازد. نیومن سپس بر نقش جنبش‌هایی چون فمینیسم و حفاظت از محیط‌زیست تأکید می‌کند که در برهه‌ای از قرن بیستم به تقویت و غنی‌ترشدن سوسیالیسم، چه در نظر و چه در عمل، کمک کرده‌اند. او در فصل آخرِ کتاب فشارها و مشکلاتی را در میان می‌نهد که رویاروی سوسیالیسمِ معاصر قرار دارند و پیشنهادهایی برای ساختن سوسیالیسم مناسب قرن بیست‌ویکم طرح می‌کند.

رویکرد تازه‌ی نیومن به خوانندگانِ کتاب امکان می‌دهد تا ارزیابی دوباره‌ای از سوسیالیسم داشته باشند. او سه مشخصه‌ی اساسی و قطعی سوسیالیسم را، در همه‌ی انواع‌اش، برمی‌شمرد: تعهد به ایجاد جامعه‌ای تساوی‌خواه؛ باور به امکانِ ساختن بدیلی برای سرمایه‌داری بر پایه‌ی ارزش‌های هم‌بستگی و تعاون؛ نگاه امیدوارانه به انسان‌ها و توانایی‌شان برای همکاری با یک‌دیگر؛ و سرانجام، باور به این‌که انسان می‌تواند به‌مثابه سوژه‌ی تاریخ عمل کند، آن‌هم با عاملیتی آگاهانه. نیومن اطمینان دارد که «سرمایه‌داری قادر به حل مشکلات و نابرابری‌هایی که خودش ایجاد می‌کند نخواهد بود و در آینده شاهد اعتراضاتی مکرر و در شکل‌های مختلف خواهیم بود ... و مباحث سوسیالیستی موضوعیت خود را حفظ خواهند کرد».

نشر آگه «سوسیالیسم: درآمدی کوتاه» نوشته‌ی مایکل نیومن و ترجمه‌ی حمیدرضا مصیبی را در ۱۸۳ صفحه، ‌با شمارگان ۷۷۰ نسخه و با بهای ۲۲هزار تومان منتشر کرده است.